اصلاح قوانین عرضه و تقاضای گاز با هدف ورود به بازارهای جهانی
تاریخ انتشار: ۳ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۶۰۳۳۸
سهم ایران از بازار تجارت گاز جهان در حالی در بخش صادرات اندک است که در دو دهه گذشته، سیاستِگذار از مصرف فرآوردههای نفتی به گاز طبیعی بهعنوان سوخت پاک در سراسر دنیا اجرا شده و ملاحظات محیط زیستی و بهتازگی فقدان امنیت انرژی ناشی از تنشهای بینالمللی سبب شده تا افزایش سهم انرژیهای حاصل از منابع تجدیدپذیر در دستور کار قرار گیرند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
با وجود این، کشور شاید به دلیل حجم بالای مصرف در داخل کشور و نبود مدیریت درست مصرف، بهویژه در بخشهای غیرمولد اقتصادی هنوز نتوانسته بر اساس مصوبههای اسناد بالادستی که تأکید دارد «ایران باید سهمی حدود ۸ تا ۱۰ درصد تجارت گازی دنیا را به خود اختصاص دهد»، به این مهم دست یابد.
نکته عجیب اینکه از منظر مجموع ذخایر گازی، ایران در جایگاه دوم جهان قرار دارد و در تولید این انرژی پاک، رتبه سوم را به خود اختصاص داده است، اما وضع مصرف گاز در ایران سبب شده ایران در رتبه چهارم پرمصرفترینهای جهان قرار گیرد. بر این اساس، به نظر میرسد رسیدن به نقطه تعادل و وضع مطلوب در نظام عرضه و تقاضا و صادرات گاز کشور نیازمند عزم جدی در تغییر نگاه به این منبع مهم و راهبردی انرژی باشد.
حسینعلی محمدحسینی، مدیر برنامهریزی تلفیقی شرکت ملی گاز ایران براین باور است که ورود صنعت گاز به عرصه صادرات و تغییر در الگوی مصرف انرژی کشور، ضرورتی اجتنابناپذیر است.
وی همچنین بر لزوم توسعه زنجیره واحدهای پتروشیمی تأکید بسیار دارد، زیرا معتقد است این مهم میتواند نقشی بسزا در بهبود عملکرد صنایع داخلی و صادرات گاز داشته باشد. مشروح گفتوگوی روابط عمومی شرکت ملی گاز ایران با محمدحسینی را در ادامه بخوانید.
***
توضیح دهید که ایران به لحاظ برخورداری از ذخایر گاز در جهان و مقدار تولید و مصرف در چه جایگاهی قرار دارد؟
بر اساس گزارش شرکت ملی نفت ایران، ایران با حدود ۳۴ تریلیون مترمکعب ذخایر گاز باقیمانده، سهمی معادل ۱۷ درصد از کل ذخایر اثباتشده گاز جهان را در اختیار دارد و براساس گزارش بررسی آماری شرکت بیپی در سال ۲۰۱۹، ایران با بهرهمندی از ۳۲ تریلیون مترمکعب ذخایر گازی، از این منظر در رتبه دوم جهانی قرار دارد.
در سطح ملی نیز گاز طبیعی با اختصاص سهم بیش از ۷۵ درصد در سبد انرژی اولیه، بهعنوان کلیدیترین حامل انرژی کشور مطرح است. با توجه به سیاست اتخاذشده در سه دهه گذشته مبنی بر توسعه گازرسانی به اقصی نقاط کشور و جایگزینی آن با سوختهای مایع بهمنظور بهرهبرداری عموم مردم از گاز طبیعی و صادرات فرآوردههای نفتی، در کنار عواملی مانند سطح پایین بهرهوری انرژی در نیروگاهها، صنایع عمده، ساختمانها و درصد بالای تلفات انرژی در زنجیره تولید، شرایط به سمت افزایش قابل توجه مصرف گاز طبیعی سوق یافته است.
این موضوع سبب شده ایران سومین تولیدکننده گاز طبیعی و در عین حال، چهارمین مصرفکننده گاز در جهان باشد. مصرف فزاینده گاز به نسبت تولید، سبب شده حتی با وجود اجرای طرحهای توسعه فازهای مختلف میدان مشتری گازی پارس جنوبی، کشور در ماههای سرد سال با ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی روبهرو شود.
طبیعتاً اگر این وضع بهدرستی مدیریت نشود، مشکل یادشده در ماههای گرم سال نیز یک چالش خواهد بود و حل این مشکل نیازمند مدیریت صحیح در هر دو سوی عرضه و تقاضاست.
ماههای اخیر بهواسطه تنشهای بینالمللی، بحث تولید، تأمین و مصرف گاز در سطح جهانی برجسته شده است، این وضع چه تاثیری بر صنعت گاز کشور خواهد داشت؟
بحث توجه بیشتر به مصرف گاز به نسبت دیگر حاملهای انرژی، موضوعی است که نه در چند ماه اخیر بلکه در دو دهه گذشته بهدلیل مطالبات اجتماعی و ملاحظات محیط زیستی در سطح جهانی بهویژه در کشورهای توسعهیافته بیشتر مورد توجه واقع شده است.
جهان اکنون در حال گذار از دوره مصرف انرژیهای فسیلی به انرژیهای پاک و تجدیدپذیر است و در این بین، نقش گاز بسیار پررنگ است، اما تحولات اخیر در سطح جهان و مسائل ژئوپولیتیکی سبب شده این اهمیت دوچندان شود. درباره تأثیر این تحولات و روندها بر صنعت گاز کشور، شرکت ملی گاز ایران بهعنوان یگانه متولی پالایش و توزیع گاز در کشور، برنامههای مفصلی برای ارتقای شاخصهای بهعهده گذاشتهشده خود دارد.
ما متناسب با حجم ذخایر گاز طبیعی که داریم باید سهم مشخصی از تجارت گاز دنیا را داشته باشیم چه با خط لوله چه با گاز طبیعی مایعشده (الانجی) یا هر روش مرسوم دیگر. اکنون مطابق اسناد بالادستی مصوب، ایران باید ۸ تا ۱۰ درصد تجارت گاز دنیا یعنی بیش از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب از سبد تجارت گاز دنیا را در اختیار داشته باشد، اما بنا به دلایلی، نیل به این هدف تاکنون میسر نشده است.
از این رو اکنون ضرورت اینکه با هدف صادرات گاز و ورود به بازارهای جهانی، دست به اصلاح قوانین و مقررات زده شود، بیش از هر موضوع دیگری برای صنعت گاز کشور ملموس است. در عصر حاضر، به نوعی امنیت و اقتصاد ما با مصرف گاز در هم تنیده شده است. اغلب پیشبینیهای نهادهای معتبر بینالمللی فعال در انرژی معتقدند عصر حاضر عصر گاز است، بنابراین شایسته و بایسته است که به صنعت گاز با یک رویکرد حاکمیتی مبتنی بر اصول اقتصادی باور داشته باشیم و تمام ملزومات رسیدن این شرکت به سطح بینالمللی را فراهم کنیم.
منظور شما از نگاه با رویکرد حاکمیتی و مبتنی بر اصول اقتصادی به صنعت گاز چیست؟
بهطور مشخص باید سیاستگذاری متفاوت نسبت به گذشته در دو بخش عرضه و تقاضای گاز در کشور انجام شود.
ضرورت دارد نقش بنگاهداری اقتصادی را پررنگتر کنیم. اقدامهای مهمی مانند اصلاح اساسنامه شرکت ملی گاز ایران که صرفنظر از رویکرد خدماتی و افزایش رفاه خانوار، بتواند اهداف اقتصادی خود را داشته و دولت را از سود صادرات بهرهمند ساخته و شرکتهای خصوصی را به سودآوری برساند، از اهم این موارد است.
این یعنی اکنون وضع صادرات گاز کشور در نقطه مطلوب نیست، دلیل این وضع چیست؟
خوشبختانه رویکرد وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران، افزایش سهم صادراتی گاز است، بهطوری که در پنج ماه نخست امسال در مقایسه با ۵ ماه مشابه پارسال، رشد ۱۹ درصدی صادرات گاز را داشتهایم، اما واقعیت این است که به دلیل اینکه اقتصاد ما (بهویژه در بخش صنایع) وابسته به گاز شده، از این رو فرصتهای صادراتی را از دست دادهایم.
از طرفی، خیلی از صنایع سنگین و عمده ما به گاز وابسته شده و بسیاری هم سودآوریشان بهواسطه آن است که بتوانند از خوراک با قیمت پایین استفاده کنند. اگر تخصیص گاز به این صنایع با قیمت قابل رقابت و با هزینه فرصت صادراتی باشد، بسیاری از بنگاههای اقتصادی ما زیانده به نظر میآیند، بنابراین تا زمانی که نتوانیم با مدیریت مصرف و توزیع بهینه گاز، ذخیرهای از این انرژی پاک را داشته باشیم، نمیتوانیم تلاش چندانی برای گرفتن سهم بیشتر در تجارت جهانی گاز داشته باشیم.
پس به نظر شما، راهکار عبور از این وضع و رسیدن به شرایط مطلوب برای صادرات چیست؟
تصور میکنم با توجه به اهمیت روزافزون توسعه صنعت گاز در اقتصاد کشور، لازم است تدابیر جدی در حوزه انرژی کشور اتخاذ و اجرا شود.
مقام معظم رهبری با نامگذاری سال ۱۴۰۱ با عنوان تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین، خط مشی کلی سیاستهای اجرایی را مشخص کردهاند. هرچند این خطمشی فقط مختص به سال ۱۴۰۱ نیست؛ بلکه باید در دهههای گذشته نیز مدنظر میبود و تصمیمها و سیاستها بر مبنای آن اتخاذ میشد، اما اکنون که مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته باید با جدیت بیشتری پیگیری شود پس لازم است در نخستین گام با بهرهبرداری بهینه از منابع موجود، نسبت به فراهم کردن زمینههای لازم برای توسعه صنعت گاز اقدام کرد.
بهینهسازی مصرف گاز در بخشهای مختلف اقتصاد و حمایت از توسعه شرکتهای دانشبنیان، استارتآپها و شرکتهای خدمات انرژی از جمله سیاستهایی است که میتواند در اجرای این منظور مدنظر قرار گیرد. در همین ارتباط، ضروری است که با تعیین معیارهای لازم، ابزارهای حمایتی، متوجه مؤثرترین و کارآمدترین شرکتهای دانشبنیان که بیشترین اثرگذاری را در توسعه صنعت بهعهده دارند، شود.
در عین حال، توسعه صنعت گاز و ارتقای منافع ملی نیازمند هماهنگی همه بخشها در استفاده بهینه از منابع گاز طبیعی (افزایش بازده مصرف گاز طبیعی) همچنین همراهی مردم در بهینهسازی مصرف است. مدیریت مصرف و کاهش شدت مصرف انرژی یکی از رئوس چرخشهای تحولآفرین در سند تحول دولت مردمی است که بهمنظور ایجاد تغییر مطلوب در زیرساخت انرژی کشور، پیشبینی شده است.
از سویی طراحی و راهاندازی بازار گواهی صرفهجویی انرژی همراه با تغییر شرایط عمومی قراردادهای نفتی و دیگر حمایتهای دولتی، اجرای طرحهای جمعآوری گازهای مشعل و پایش مصرف در کل زنجیره تولید تا مصرف انرژی، از دیگر عوامل مؤثر در توسعه صنعت گاز است که در سند تحول مردمی نیز به آن اشاره شده و پیادهسازی دقیق آن در حوزه نفت و گاز کشور میتواند به ارتقای زیرساختهای این حوزه منجر شود.
منبع: شانا
کلیدواژه: شرکت ملی گاز ایران صادرات گاز بهینه سازی مصرف انرژی مصرف گاز شرکت ملی گاز ایران توسعه صنعت گاز داشته باشیم مصرف گاز مصرف انرژی انرژی کشور بین المللی صادرات گاز ذخایر گاز گاز طبیعی تجارت گاز گاز کشور سبب شده
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.shana.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «شانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۶۰۳۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پتانسیل ایران در استخراج رمزارز از گاز فلر
شرکتهای سرتاسر آمریکا، با استفاده از گازهای زائد حاصل از فعالیتهای تولید سوختهای فسیلی برای استخراج نیرو، فعالیت استخراج رمز ارز را در کنار پایگاههای موجود نفت و گاز راه اندازی کردهاند. اما این امر روز به روز دشوارتر میشود زیرا دولت به دنبال گذار سبز است و بعضی از ایالتها، مقررات سختگیرانهای را در خصوص ارزهای دیجیتال وضع میکنند.
به گزارش انرژی پرس، اکنون، بسیاری از شرکتهای ارز دیجیتال به دنبال راهاندازی فعالیتهای مشابه در آرژانتین و تقویت ارز ضعیف این کشور هستند. برای نمونه، شرکت «گیگا انرژی سولوشنز» به دنبال توسعه فعالیتهای استخراج رمزارز در بازارهای جدید است.
استان مندوزا در آرژانتین، دومین ذخیره بزرگ گاز شیل جهان به نام واکا موئرتارا در خود جای داده است که میتواند مقادیر زیادی انرژی دچار هدررفت را برای استخراج کنندگان ارز دیجیتال فراهم کند. گیگا با جمع آوری گاز فلر برای تامین نیروی مورد نیاز دیتاسنترها در محاسبات انرژیبر، فعالانه در کاهش انتشار جهانی متان مشارکت میکند.
تاثیر استخراج رمزازر بر بخش انرژیبسیاری از مردم سراسر جهان بیت کوین را تنها به عنوان یک ارز دیجیتال مجازی میشناسند، اما کمتر کسی ارزهای دیجیتال را به موضوع تقاضای انرژی مرتبط نمیکند. باید توجه داشت که ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین دارای انتشار یا بانک مرکزی نیستند که آنها را صادر و مدیریت کنند، بنابراین از نظر عدم ارتباط با بانکهای مرکزی مشکلاتی به وجود آمده است.
علاوه بر این، ارزهای دیجیتال از بحرانهای دیگری نیز رنج میبرند، زیرا در برابر نوسانات قیمت آسیبپذیر و ناامن هستند و در برابر حملات سایبری، کلاهبرداری، فریب، جرایم پولشویی و تراکنشهای مالیاتی نیز تقریبا آسیب میبینند.
همچنین، ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین معرف مشکلاتی در حوزه برق نیز هستند. در واقع، استخراج رمزارز فشار شدیدی بر شبکههای برق وارد می کند و به تنهایی نشان دهنده یک مشکل بزرگی بوده که مصرف برق آن هنوز هم بسیار مبهم است.
از همین روی، اکثر کشورهای جهان به استثنای دو کشور همچنان با احتیاط شدید و بین ممنوعیت و محدودیت با ارزهای دیجیتال برخورد میکنند. نخستین کشور السالوادور است که در سپتامبر ۲۰۲۱ آن را به عنوان یک ارز رسمی برای وسیله پرداخت در کنار دلار به رسمیت شناخت. سپس جمهوری آفریقای مرکزی در آوریل ۲۰۲۲ همین سیاست را اعمال کرد.
اما به رسمیت شناختن این دو کشور انتقادات گستردهای را برانگیخت، که دلیل آن نه تنها از منظر ریسکهای مالی و بانکی، بلکه به دلیل اینکه قابلیتهای اینترنت در این دو کشور فقیر ضعیف هستند. برای نمونه، درصد افرادی که میتوانند به اینترنت متصل شوند در آفریقای مرکزی از ۴ درصد تجاوز نمیکند، در حالی که عملیات رمزگذاری و استخراج ارزهای دیجیتال نیاز به اتصال پرقدرت اینترنت و شبکههای برق بسیار قوی دارد.
همچنین، ونزوئلا اولین کشوری بود که ارز دیجیتال را معرفی و آن را «پترو» نامید که هدف آن تسهیل تراکنشهای مالی برای شهروندان به جای حمل مقادیر زیادی از ارزهای کاغذی مورد نیاز آنها بود.
باید توجه داشت پول ملی ونزوئلا، بولیوار، به دلیل تحریمهای آمریکا با فروپاشی مواجه شد. نیکلاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا در آن زمان اعلام کرد که ارز دیجیتال رسمی توسط ذخایر نفتی پشتیبانی میشود تا شهروندان را ترغیب به کاربرد آن کند. البته وزارت خزانه داری آمریکا مخالفت خود را با آن اعلام کرد، زیرا این ارز بر تحریمهای واشنگتن تأثیر میگذارد. بنابراین استخراج ارزهای دیجیتال احتمالا اهداف سیاسی نیز میتواند داشته باشند.
اما چالش اصلی مربوط به ارزهای دیجیتال در زمینه برق و محیط زیست است، زیرا محاسبات مصرف برق در این روند هنوز دقیق نیست و کشورهای بزرگ در تلاش هستند تا روشهایی را برای محاسبه مصرف برق در روند استخراج ارزهای دیجیتال ایجاد کنند. بنابراین، عملیات استخراج بیت کوین مقادیر بسیار زیادی برق مصرف میکند.
دانشگاه کمبریج بریتانیا – ایجادکننده نخستین شاخص سیستماتیک برای محاسبه مصرف برق بیت کوین – تخمین میزند که استخراج ارزهای دیجیتال در جهان بین ۶۷ تا ۲۴۰ تراوات ساعت در سال ۲۰۲۳ برق مصرف کرده است.
همانطور که ملاحظه میشود شاخص میانگین مصرف برق در استخراج رمزارز بسیار متغیر است و این نشان دهنده عدم وجود محاسبات منطقی در مورد حجم مصرف است، زیرا میانگین مصرف حدود ۱۲۰ تراوات ساعت است و بین ۰.۲ و ۰.۹ درصد از کل تقاضای جهان را شامل میشود که معادل مصرف کشوری مانند یونان یا استرالیا است.
در این راستا، اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده مجوز مربوط به ارزیابی جامع مصرف برق بیت کوین در آمریکا را از فوریه امسال تا ژوئن ۲۰۲۴ صادر کرد و انتظار میرود که نخستین گزارش آن تا پایان سال جاری منتشر شود.
انتظار میرود این گزارش میزان مصرف ماینینگ ارز دیجیتال در ایالات متحده را مشخص کند، اما بر اساس روششناسی مرکز کمبریج، این احتمال وجود دارد که مصرف برق بیتکوین در آمریکا بین ۰.۶ تا ۲.۳ درصد مصرف کل کشور باشد. زیرا، عملیات استخراج ارز دیجیتال بسیار منعطف است و تجهیزات آن به راحتی از یک مکان به مکان دیگر منتقل میشوند. در واقع، افراد در ماینینگ ارزهای دیجیتال به دنبال مکانهایی هستند که قیمت برق در آن ارزان باشد، بنابراین جابجایی آن نیز بیشتر است.
کاربرد راهکارهای جایگزین در ایرانبدون تردید ارزهای دیجیتال بخشی از سیستم پولی جهان بوده و در آینده نیز به کشورهای بیشتری گسترش خواهد یافت. بنابراین کشورها برای ایجاد تعادل بین تولید رمزارز و مصرف برق، به دنبال منابع دیگر تولید مانند انرژیهای تجدیدپذیر و گاز همراه نفت، فلر، هستند. در واقع، صنعت استخراج بیتکوین و ارز دیجیتال به دلیل مصرف شدید برق با چالشهای زیادی مواجه است، زیرا برخی از کشورها به دلیل بحران کمبود انرژی و افزایش قیمت آن، ارزهای دیجیتال را ممنوع کردهاند. برای نمونه، چین، ایران، قزاقستان و کوزوو محدودیتهایی را برای استخراج رمزارز به دلیل شدت انرژی اعمال کردهاند.
در حال حاضر، استخراج بیت کوین و تعمیر ماینر یکی از فعالیتهای مورد توجه در حوزه فناوری و اقتصاد دیجیتال است که تعداد زیادی از افراد و شرکتها به آن مشغول هستند. ایران نیز یکی از کشورهایی است که استخراج بیت کوین در آن انجام میشود. اما برای انجام این فعالیت، افراد و شرکتها باید مجوزهای لازم را از مراجع مربوطه دریافت کنند.
در واقع، استخراج رمز ارز بدون اخذ مجوز قانونی، غیرقانونی محسوب شده و با متخلفان برابر قانون برخورد خواهد شد. با این وجود، مقامات ایران اعلام کردهاند که مزارع قانونی رمزارز میتوانند از برق تولید شده از منابع تجدیدپذیر استفاده کنند.
همچنین دولت قزاقستان استفاده از انرژی هستهای را برای استخراج رمزارز مجاز دانسته و در ایالات متحده نیز شرکتهای بخش خصوصی از پنلهای خورشیدی برای این امر استفاده میکنند.
استخراج رمز ارز به مقدار زیادی برق نیاز دارد که سازگار با محیط زیست نیست. از سوی دیگر، هنگام حفاری برای منابع نفتی، اغلب گاز طبیعی کشف میشود، اما به دلیل کمبود منابع یا در دسترس نبودن خط لوله، مقدار زیادی گاز طبیعی فلر میشود. امروزه میتوان از این گاز هدر رفته برای ایجاد برق ارزان برای سرورهای استخراج مستقر در دکلهای حفاری، پالایشگاهها و پتروشیمیها استفاده کرد. همانطور که در ابتدای مطلب به مورد آرژانتین اشاره شد.
در این میان، ایران یکی از کشورهای مستعد برای استخراج رمزارز از گاز فلر است، بطوریکه براساس برآوردهای رسمی ایران روزانه ۴۰ میلیون مترمکعب گاز فلر دارد. براساس آمار سال ۲۰۲۱ ایران با ۱۸.۵ میلیارد مترمکعب گاز مشعل سوزانده شده در جایگاه دوم جهان قرار دارد. روسیه با ۲۶.۴ میلیارد مترمکعب گاز فلر در رتبه نخست قرار دارد. عراق نیز با فاصله کمی از ایران (۱۷.۷ میلیارد مترمکعب) در جایگاه سوم قرار دارد.
همچنین، براساس برخی گزارشها متوسط قیمت صادرات گاز در حال حاضر، ۳۰ سنت است که بر این اساس بیش از ۵ میلیارد دلار خسارت سالانه سوزاندن گازهای فلر ایران است. این درحالی است که میزان صادرات گاز ایران ۱۷.۳ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۱ بوده است.این آمار نشان دهنده این مسئله است که ایران بیش از میزان گاز صادراتی ، گاز سوزانده است.
بنابراین، استفاده از گاز فلر در ایران برای تولید رمزارز قانونی میتواند پیامدهای مثبتی برای اقتصاد کشور داشته باشد. یعنی از یکسو، از هدررفت سرمایه ملی جلوگیری میشود و از سوی دیگر، کشور از جریان فناوری جهان عقب نمیماند. همچنین، باید توجه داشت که ایران به دلیل تحریمهای غرب و بحث FATF در مبادلات تجاری با چالش مواجه است که این امر با گسترش استخراج و مصرف رمزارز میتواند تا حدودی مرتفع شود.
کانال عصر ایران در تلگرام